انواع مختلف وتیور (خس خس) در صنعت عطر سازی

وتیور (خس خس) چیست و از منشا آن کجاست

وتیور یا به طور رسمی تر – Chrysopogon zizanioides – گیاهی از زیرخانواده غلات (lat. Gramineae و Poaceae ) است که همچنین شامل بسیاری از محصولات کشاورزی شناخته شده (گندم، جو، جو، برنج، ارزن، ذرت، بامبو، و نیشکر.) هستند و کاملاً در همه جا یافت می شوند: اگر در قطب جنوب باشید، چند گونه در آنجا خواهید یافت، اما به طور خاص در مورد “خس خس“، وطن آن هند است.

کلمه وتیور از کلمه تامیلی vettiveru گرفته شده است که در آن veti به معنای “چاک دادن” و ver به معنای “ریشه” است.

خواص مثبت خس خس از زمان های قدیم شناخته شده است: مردم هند از برگ های متراکم و متراکم، کلاه و سبد می بافتند، سقف خود را با آنها می پوشانند و برای پنجره های خود پرده می ساختند. وتیور، مانند همه غلات، سیستم ریشه ای فیبری دارد. ریشه های نازک، قوی، بلند و مستحکم وتیور خاک را کاملا نگه می دارد و از فرسایش محافظت می کند. ریشه های وتیور حدود نیم متر به عمق خاک نفوذ می کنند، ریزوم تازه می تواند به وزن 15-25 کیلوگرم برسد.

مردم خیلی وقت پیش عاشق بوی خاص و مطبوع ریشه وتیور شدند. ریشه وتیور به عنوان بخور، برای پر کردن تشک (که به دور نگه داشتن انگل‌ها کمک می‌کند) استفاده می‌شد و همچنین با آن حصیر را درست می‌کرد. وتیور به دلیل خواص درمانی منحصر به فردش نیز شناخته شده است: از ریشه پمادهایی برای درمان نیش حشرات بر روی افراد و حیوانات تهیه می شد و همچنین از این گیاه برای تهیه شربت برای نوشیدنی های با طراوت استفاده می شد (که هنوز هم در فروشگاه ها یافت می شود؛ یکی از نام های محلی وتیور “خس- Khus” است. ). اسانس ریشه وتیور در منابع مختلف آروماتراپی و آیورودا به نام “روغن آرامش” نامگذاری شده است.

وتیور وحشی را می توان در هند، سیلان (سری لانکا) و اندونزی یافت. در آب و هوای گرمسیری و نیمه گرمسیری به خوبی رشد می کند. با این حال، عملکرد اسانس از ریشه وتیور وحشی نسبتا کم است، بنابراین این گیاه به منظور اسانس گیری کشت می شود. وتیور برای روغن آن نه تنها در هند و اندونزی کشت می شود (در اواسط قرن گذشته، بیشتر روغن وتیور در جزیره جاوه تولید می شد). همچنین در چین، ماداگاسکار، و جزیره Reunion (وتیور بوربون افسانه ای آنها، که متأسفانه بسیاری از عطرسازان به ابن نمونه بسیار علاقمند هستند، اکنون کمیاب است)، در برزیل و مهمتر از همه، در هائیتی، که به تامین کننده پیشرو تبدیل شده است، رشد می کند. تقریباً 90٪ از کل روغن وتیور دنیا در منطقه Les Cayes تولید می شود. در مجموع سالانه حدود 100 تن اسانس وتیور تولید می شود.

فرانسوی ها وتیور را در اواسط قرن هجدهم به موریس آوردند و کمی بعد به جزیره بوربون رسید. اولین آزمایشات در مورد تقطیر روغن به اوایل قرن نوزدهم برمی گردد و در پایان قرن، تولید در مقیاس نسبتاً وسیعی ایجاد شد. وتیور بوربون اصلی ترین روغن وتیور موجود در نیمه اول قرن بیستم بود. در پایان جنگ جهانی اول، تولید اسانس وتیور در اندونزی آغاز شد: در سال 1935، روغن جاوه بیشتر از بوربون بود. در هائیتی، وتیور بین دهه 30 و 40 قرن گذشته شروع به کشت کرد. خیلی سریع، وتیور هائیتی، که قیمت آن 2-3 برابر کمتر از بوربون بود، محبوب ترین شد.

علاوه بر Chrysopogon zizanioides ، گونه های دیگری نیز از این گیاه رشد می کنند، برای مثال  Chrysopogon nemoralis  که در میانمار (برمه)، نپال، سریلانکا و فیلیپین کشت می شود، و Chrysopogon nigritanus که  در شرق و جنوب آفریقا رشد می کند .

وتیور (خس خس) در صنعت عطر و ادکلن

اسانس وتیور از تقطیر با بخار آب به دست می آید. ریشه های خس خس را شسته، خشک می کنند، تکه تکه می کنند و درست قبل از تقطیر دوباره در آب خیس می شوند. اجزای معطر اسانس وتیور نسبتا سنگین و در نتیجه کم فرار هستند، بنابراین تقطیر با بخار فشار بالا انجام می شود. پیش از این، فرآیند تقطیر 24-36 ساعت به طول انجامید و عملکرد اسانس تقریباً 2-3٪ بود. در حال حاضر، برای به دست آوردن یک روغن با کیفیت عطر، تقطیر به مدت حدود 10 ساعت انجام می شود و بازده چنین روغنی کم تر است، تنها 0.5-1٪.

به طور کلی، اسانس وتیور مایعی چسبناک و قهوه ای رنگ است.

رایحه و عطر اسانس وتیور چند وجهی و پیچیده است. معمولاً وتیور در گروه روایح چوبی طبقه بندی می شود. با این حال، می توانید تفاوت های ظریف زیادی را در آن تشخیص دهید: خاکی، دودی، سبز، بالزامیک، امبری، آجیلی، گل، حتی پودری و مرکبات!

بسته به محل رشد گیاه، رایحه اسانس می تواند کمی متفاوت باشد. روغن وتیور هائیتی که در حال حاضر محبوب ترین است، شیرین، سبز، سبک و گلدارترین روغن در میان روغن های وتیور است. وتیور جاوه ای اغلب دودی ترین، چرمی ترین و تا حدودی خاکی است. روغن وتیور هندی اغلب تلخ ترین است. وتیور بوربون کمی معدنی و گرم است، با شیرینی عمیق بالزامیک شرقی و ظرافت های آجیلی و کاراملی-شیرین بیان.

اعتقاد بر این است که مهمترین بخش روغن وتیور بخش الکلی آن است: روغن اغلب در معرض جداسازی اضافی قرار می گیرد و به اصطلاح وتیورول به دست می آید. در حقیقت، وتیورول یک ترکیب مجزا نیست، بلکه یک مخلوط بسیار پیچیده از الکل‌های سسکوی ترپن است که در آن اصلی‌ترین آنها khusimone, valerianol وisovalencenol است (با هم 1/3 وتیورول را می‌سازند). Vetiverol رایحه ای نسبتا ملایم دارد که توسط ظرافت های چوبی شیرین غالب است.

یکی دیگر از ترکیبات بسیار مهم مربوط به روغن وتیور، وتیوریل استات است، محصول اسیلاسیون این بخش الکلی. می توانید آن را در عطر مولکول 03 بو کنید . البته، این نیز یک “مولکول” نیست، بلکه یک مخلوط پیچیده است: بسته به اینکه وتیور در کجا رشد کرده است، چگونه جمع آوری و ذخیره شده است، و چگونه تقطیر، شکنش و اسیلاسیون انجام شده است، نتیجه، یعنی بو. ، می تواند متفاوت باشد.

اغلب، وتیورول، بخش الکلی روغن، و نه روغن اصلی بیشتر در معرض تغییرات شیمیایی قرار می گیرند. با این حال، گاهی اوقات، برعکس انجام می شود: روغن غیر شکسته آسیله می شود و سپس مخلوط جدا می شود. این ماده گاهی اوقات به عنوان “وتیور استات” نامیده می شود. به عنوان یک قاعده، بوی وتیوریل استات کمی شدیدتر است، اما فاقد تطبیق پذیری وتیورول و البته روغن شکسته نشده است.

وتیوریل استات گاهی اوقات به عنوان نوعی حلال برای اسانس غلیظ تر و غنی تر استفاده می شود (مثلاً در Lanvin Arpege انجام شد ). وتیوریل استات در شکل خالص آن در صورت نیاز به رنگ‌های چوبی شیرین وتیور استفاده می‌شود، اما بدون تأثیر بر شفافیت ترکیب. (Frederic Malle Une Rose, Chanel Bel Respiro).

کتون ها مسئول خاکی بودن تلخ خس خس هستند – α- و β- وتیوون ها اصلی ترین در میان آنها هستند. اگر به فرمول آنها با دقت بیشتری نگاه کنید، معلوم می شود که این ترکیبات به طور قابل توجهی در ساختار خود متفاوت هستند. ساختار دقیق مولکول β-وتیوون تا همین اواخر به درستی مشخص نشده بود، بنابراین، در منابع قبلی، به احتمال زیاد فرمول های ساختاری دیگری را خواهید دید. اکنون به طور قطع ثابت شده است که β-وتیوون یک ترکیب اسپیرو است: دارای اتم کربن است که نوعی جفت کننده برای دو چرخه است. این کشف دانشمندان را بر آن داشت تا بیشتر در این جهت جستجو کنند، و در نتیجه، عطرسازان اکنون چندین ماده اسپیروسیکلیک استثنایی، عمدتاً از مشخصات چوبی، در اختیار دارند.

یکی دیگر از کتون های مهم در روغن وتیور نوت کاتون است که نام خود را از سرو نوتکا که برای اولین بار از آن جدا شده بود گرفته شده است. با این حال، ما با نت کاتون به عنوان یک جزء مهم اسانس گریپ فروت بیشتر آشنا هستیم. این نوت کاتون است که به این مرکبات نت چوبی مشخص و منحصر به فردی می بخشد. در روغن وتیور، برعکس، نوتکاتون یک اثر مرکبات سبک ایجاد می کند. این تا حدی ترکیب موفق عطر گریپ فروت و خس خس را توضیح می دهد که می توان آن را در تعداد زیادی از عطرها یافت: هماهنگی بی نظیر این دوئت توسط خود طبیعت ایجاد شده است.

در میان روایح مصنوعی، مواد کمی وجود دارد که مشخصات آنها را بتوان تا حدی به عنوان وتیور توصیف کرد. آنها چوبی متمایز را با تلخی گریپ فروت و ته رنگ گل ترکیب می کنند که اغلب با گاردنیا مقایسه می شود.

جالب است که چگونه توصیف همان توافق تکامل یافته است: چیزی که ما قبلاً به عنوان یک تفاوت ظریف از گاردنیا می شناختیم ، سپس با بوی گریپ فروت جایگزین شد، که متعاقباً با افزایش محبوبیت رایحه ریواس به ریواس تبدیل شد و اکنون بیشتر شده است. به عنوان شاهدانه (cannabis) شناخته می شود .

اول از همه، ما Firmenich’s wolfwood را داریم ، با همان ساختار اسپیروسیکلیک – می‌توان آن را در عطر های Mugler Cologne, Mugler Aura, Bvlgari Blv, Blv pour Homme, Versace pour Homme, برخی فلنکرهای cK One , Atelier des Ors’ Larmes du Désert, The Zoo’s Sailors, Chopard’s Vetiver d’Haiti au The Vert و even Ax’ Peace. . Firmenich همچنین Vetyvalone کمتر شناخته شده را ارائه می دهد که سبزتر و مرکبات تر است.

ماده جالب دیگر اپی وون است که از نظر ساختاری بسیار نزدیک به β-وتیوون است. این توسط Allylix مستقر در سن دیگو، که در سنتز ترکیبات مختلف ترپن تخصص دارد، در درجه اول برای صنایع غذایی، عطر و داروسازی توسعه یافته است. Epivone یک محصول بیوسنتزی است. مرحله اصلی تولید آن یک فرآیند تخمیر نسبتا جدید و بسیار مرتبط است. در اینجا میکروارگانیسم ها کار اصلی را انجام می دهند.

وتیور مدتها قبل از اینکه به عطرهای مردانه و زنانه تقسیم شود وارد صنعت عطرسازی شد. این بخش ضروری بسیاری از عطرهای کلاسیک است: Mitsouko ، L’Heure Bleue ، Chanel No. 5 ، Chanel No. 19 ، Habanita ، Arpege ، L’Air du Temps ، Tabu ، Bandit ، Rochas Femme و غیره.

زمانی که عطرسازان شروع به ساخت ترکیبات مونو وتیور کردند، وتیور به دلیل رایحه چوبی دودی آن به عنوان یک ماده مردانه شناخته شده بود. عطر وتیور گرلن ، شاید تا به امروز، حاوی بیشترین رکورد مقدار اسانس وتیور، 20 درصد است. Comme des Garcons Radish Vetiver و Kilian Do It For Love رقبای نزدیکی هستند.

چند استثنا مانند Guerlain Vetiver Pour Elle فقط این قاعده را تایید می کند. تا کنون شاید تقریبا نه هزار عطر با نت وتیور تولید شده باشند.

تقریباً هر عاشق عطر و اصطلاحاً هر عطرباز، مراحل خاصی از عشق به مواد خاصی را پشت سر می گذارد. بسیاری از ما حداقل یک بار سعی کرده ایم وتیور ایده آل خود را پیدا کنیم .

منبع