دانستنیها و راهنمای خرید
آکورد و نت در عطر و ادکلن چیست؟ هر آنچه باید از هرم بویایی عطر و ادکلن ها بدانید
عطر در پوشاک و تأثیر فرد بر دیگران نقش بسزایی دارند. رایحه یک عطر، می خواهد در یک قرار عاشقانه با فردی خاص باشد و یا در یک محیط کاری، ، حضور شما را بگونه ای دیگر در میان جمع به نمایش می گذارد. بخشی از این تاثیر گذاری، برخواسته از نت های یک عطر است. درست مثل نوای یک آهنگ و ترانه ی زیبا که با ترکیب نتهای موسیقیایی ایجاد می شود (آکورد) و شما را مسحور خودش می کند، نت های یک عطر هم اجزا (یا بهتر بگوئیم، روایح) مستقلی هستند که با ترکیب با یکدیگر، عطری دلپذیر و خوش بو را بوجود می آورند.
در این مقاله سعی می کنیم تا شما را به دنیای یکی از مهمترین اصطلاحات عطری، یعنی «نُت» (fragrance Note) رهنما باشیم. در نظر داشته باشید این مقاله برای هر دو ادکلن مردانه و زنانه کاربرد دارد. در سطور پیش رو در این مورد و سایر موارد مرتبط با آن با شما سخن خواهیم گفت و بیان خواهد شد که نت در عطر چیست (نت ادکلن چیست) تا شما با دیدگان بازتری عطر مناسب و مورد علاقه خود را انتخاب کنید. نخست اجازه دهید تا به یک تعریف مشترک از «نُت» در عطر برسیم.
در این مقاله می‌خوانید:
انواع نت های عطر
نخست ببینیم منظور از نت های عطر چیست، و اصلاً نت عطر یعنی چه؟ نتهای یک عطر عبارت از لایه‌های بویایی منحصر بفردی از مواد تشکیل دهنده آن عطر هستند. به عبارت دیگر، نت ها، ترکیبات سازنده یک عطر محسوب می شوند. آگاهی از نت های یک عطر به شما کمک می کند تا یک نمای کلی از عطری را که می خواهید بخرید، بدست آورید.
وقتی سخن از انواع نت ها در عطر (نت های ادکلن) می کنیم در واقع می خواهیم به نوعی واد دنیای دسته بندی رایحه ادکلن ها (عطرها) شویم. نتهای عطر معمولاً به سه گروه اصلی دسته‌بندی می‌شوند: نتهای اولیه یا ابتدایی (Top Notes/ head notes)، نتهای میانی (که در انگلیسی با عناوینی چون Heart Notes, Middle Notes و یا Mid Notes معروفند) و نتهای پایه ( یا Base Notes، که در زبان فارسی با نامهای دیگری چون نُت های اصلی و یا نت پایانی نیز رایج هستند). نکته حائز اهمیت آن است که هر نت، نقش ویژه و منحصر بفردی در توسعه و ماندگاری بوی یک عطر دارد.
این ترکیبات که با دقت انتخاب می گردند، «آکوردهای» یک عطر را تشکیل می دهند (آکورد در واقع مشخصه و ویژگی منحصر بفرد یک عطر است که در سطور بعدی بیشتر در مورد آن سخن خواهیم گفت). سازندگان عطر نت های یک عطر را بگونه ای انتخاب می کنند تا هم مطمئن گردند آن عطر در نهایت رایحه مطبوع و دلپذیری دارد و هم آنکه برای استفاده کنندگان تجربه خاصی را تداعی کند. برای درک بیشتر این طبقه بندی سه گانه، نتِ عطر را با استفاده از یک «هرمِ عطری» یا «هرم بویایی عطر» تشریح و مشحص می کنند. در تصویر بعدی، این هرم را مشاهده می کنید، که در ادامه به تشریح این هرم خواهیم پرداخت.
همانگونه که در این شکل هویداست، نت ادکلن و عطر را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد: نتهای اولیه (Tope Notes)، نتهای میانی (Heart Notes) و نتهای پایه (Base Notes). نتهای بالای هرم قابلیت «فرّاریت»* بیشتری دارند (سریع‌تر تبخیر می‌شوند)، ولی نتهای پایین ماندگاری بیشتری دارند. بگذارید کارمان را با نت های اولیه یا تاپ نت ها شروع کنیم.
تاپ نت (Top Notes) یا نت اولیه یک عطر چیست؟
نت های اولیه، لایه بالایی یک عطر را تشکیل می دهند. به عبارت دیگر، نتهای ابتدایی روایحی هستند که در همان ابتدای اسپری کردن عطر متوجه آنها می‌شوید. این نتها نقشی اساسی در ایجاد اولین تاثیرات عطر را ایفا می کنند و به شما می گویند که اساساً قرار است با چه بو و یا روایحی مواجه باشید.
نتهای ابتدایی معمولاً به سرعت تبخیر می‌شوند و تنها برای حدودا پنج تا پانزده دقیقه اول باقی می‌مانند. هدف اصلی این نت ها آن است تا رایحه اولیه را پخش کنند و سپس به آرامی به لایه بعدی عطر منتقل شوند. در نتیجه، نتهای ابتدایی یا تاپ نت ها معمولاً از مولکول‌های سبک‌تر و کوچک‌تر تشکیل شده‌اند.
برخی از نتهای اولیه که بیشتر رایج هستند، عبارتند از روایح مرکباتی چون لیمو، پرتقال (یا نارنج) و ترنج، و همچنین روایح سبکِ و آرامِ گلی همچون اسطوخودوس و گل رز. اسانس ریحان و بادیان (anise) نیز معمولا به عنوان نت اولیه استفاده می شوند.
نت های اولیه بیشترین تأثیر را در انتخاب یک عطر دارند و خریداران عطر معمولاً وقتی که یک عطر را برای خرید تست می کنند، روایح ناشی از نت های ابتدایی عطر به مشامشان می رسد. این روایح مدت زمانی بین پنج تا پانزده دقیقه بیشتر ماندگاری ندارد و با خشک شدن عطر از بین می رود. همانگونه که قبلا گفته شد، به تاپ نت ها، «هِد نت» ((Head Note نیز گفته میشود.
Heart Notes یا نت میانی عطر چیست؟
در زبان انگلیسی نت میانی را «قلب» روایح یک عطر می نامند (Heart Notes). دلیلش شاید این باشد که این نت ها، در نگهداری مقداری از بوی دلپذیر اولیه عطر (نت های اولیه) و تبدیل آن به رایحه ای جدید با بوی عمیق و نافذ بسیار توانمند هستند. در واقع نت میانی به عنوان رایحه‌ای واسط بین نت های اولیه و نت پایانی یا اصلی (Base Notes) عمل میکند، زیرا نت پایانی که بوی اصلی عطر است، به تنهایی رایحه ای دلپذیر ندارد.
از آنجایی که نت های میانی حدود 70 درصد از کل رایحه یک عطر را تشکیل می دهند، این نت ها معمولا بیشتر از نت های اولیه یا تاپ نت ها ماندگاری دارند. روایح این نت ها زمانی ظاهر می شوند که نت های اولیه شروع به محو شدن می کنند. نت های میانی برای ماندگاری کامل عطر، تا انتها خود را در نت های پایانی نگه می دارند. در حقیقت نت های میانی، واقعی ترین ماهیت اصلی یک عطر را تشکیل می دهد.
نتهای میانی شامل روغن‌های معطری همچون یاس، شمعدانی، نرولی و یلانگ یلانگ، و همراه با بوی دلپذیر دارچین، فلفل، کاج، علف لیمو، فلفل سیاه و هل هستند. ماندگاری نت های میانی معمولاً زمانی در حدود بین 20 تا 60 دقیقه است.
Base Notes یا نت پایانی یا نت پایه عطر چیست؟
واقعیت این است که نت های پایانی بدون نت های میانی معنا پیدا نمی کنند. این نت ها بهمراه نت های میانی پایه و اساس عطر را تشکیل می دهند. نت های پایانی به تقویت نت های آرام و سبک کمک می کنند و به آنها عمق و طنیین بیشتری می بخشند.
در کنار نت های میانی، نت های پایه در عطر پایه و اساس عطر را تشکیل می دهند. آنها به تقویت نت های سبک تر کمک می کنند و در عین حال عمق و طنین بیشتری می بخشند. از آنجایی که اینگونه نت ها پایه اصلی یک عطر را تشکیل می دهند، دارای رایحه ای بسیار غنی، متراکم، سنگین و ماندگار هستند. زمان خودنمایی این نت ها، بعد از حدود 30 دقیقه اولیه شروع شده و با نت های میانی همراه می گردند تا رایحه اصلی و پایه عطر را ایجاد کنند. جالب است که نت های پایه به پوست بدن نفوذ می کنند و همین باعث می شود تا بوی آنها طولانی‌ترین ماندگاری را نسبت به سایر لایه های نت، بر بدن شما داشته باشد و تا حدود نهایتا شش ساعت (بستگی به نوع نت ها، درصد غلظت و … کمتر یا بیشتر) باقی بماند.
از محبوبترین نت های پایه می توان به این نت ها اشاره کرد: وانیل، عنبر، مشک، نعناع هندی، خزه و نت های چوبی مانند چوب صندل و چوب سدر.
چگونه می توان نت یک عطر را تشخیص داد؟
تشخیص نت های یک عطر، کار چندان دشواری نیست. شما می توانید نت های عطرتان را بر اساسی دوام بو بر لباس یا بدنتان تشخیص دهید. همانطور که گفته شد، نتهای ابتدایی در واقع نت هایی هستند که بلافاصله پس از اسپری کردن عطر و تماس آن با پوست بدنتان، آنها را استشمام می‌کنید. هنگامی که این روایح اولیه محو شدند، نت های میانی به میدان می آیند تا جوهره و ماهیت اصلی عطر را نمایان سازند. نت های پایه (پایانی) هم همان روایحی هستند که ماندگاری بیشتری دارند و بوی اصلی عطر را تشکیل می دهد و تا مدت ها آن را بخاطر دارید.
هر کدام از نت ها کیفیت ویژه ای را به عطر می افزایند. برخی از رایج‌ترین گروههای نتهای عطری شامل روایح گل‌ها، ادویه‌ها، میوه‌ها، چوب‌ها و مشک هستند که هر کدام معمولاً در دسته‌های نت خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. به عنوان مثال، روایح گلی و تازه (فِرِش – fresh) تقریباً همیشه نتهای اولیه (Top Notes) را تشکیل می دهند، در حالی که روایح چوبی و مشک معمولاً به سمت پایین هرم نت، یعنی نت های میانی و پایانی حرکت کرده و ظاهر می‌شوند.
نت های اولیه معمولاً طبیعتی سبک دارند. این نت ها بیشتر شامل برخی مرکبات و گیاهان معطر است می تواند شیرین یا تلخ باشد. روایح تازه (فِرِش) و گلی همیشه جزو این گروه از نت ها هستند.
برای اینکه به شناخت بهتری از نت ها برسیم، چند نت مشهور و محبوب را در ادامه بحث مرور خواهیم کرد:
تشریح برخی از نت های مشهور و محبوب در عطر سازی
نت های تازه (Fresh Notes)
نتهای تازه طبیعتی سبک و مرکباتی دارند و به‌عنوان نتهای اولیه در بین عطر دوستان شناخته می شوند و محبوب هستند. روایح مرکباتی چون پرتقال و ترنج به عطر طراوت و شیرینی می بخشند در حالی که لیمو و ترنج تندی تلخ تری به همراه ترشی دارند.
نت های گلی (Floral Notes)
نت های گلی حسی طبیعی را به عطر می بخشد. اینگونه نت ها اغلب به عنوان نت های اولیه (Tope Notes) یا نت های میانی مورد استفاده می گیرند و قابلیت آنرا دارند تا با نت های دیگر ترکیب شده تا رایحه ای دراماتیک تر داشته باشند. گل یاس یکی دیگر از نت های گلی محبوب است که در این دسته جای می گیرد، در حالی که گل یلانگ یلانگ حس گرمسیری بیشتری به این گروه از نت ها می بخشد (یلانگ یلانگ نام گل‌های درخت کانانگا (cananga) است. این درخت در مناطق گرم و مرطوب رشد میکند. خاستگاه آن نواحي اطراف اقیانوس هند بوده و بومی هند است اما در کشورهایی چون مالزی، اندونزی، آفریقا، فیلیپین و استرالیا هم پرورش می‌یابد)
نتهای میوه ای یا Fruit Notes
نت های میوه ای بیشتر به عنوان نت میانی استفاده می شوند، زیرا به راحتی با نت های دیگر ترکیب می شوند و می توانند عمق و قدرت نفوذ* بیشتری به عطر بیافزایند. به عنوان مثال، شاه توت رایحه‌ای غنی و مشک‌دار به عطر می‌افزاید، در حالی که نت‌هایی مانند سیب و توت‌فرنگی حالتی شیرین و آبدار به خلق می کنند.
نت های ادویه ای (Spicy Notes)
نتهای ادویه‌ای برای افزودن گرما و قدرت و تا حدودی حس تندی به عطر استفاده می‌شوند و به‌خوبی با نتهای گلی در نت های میانی (middle notes) عطر ترکیب می‌شوند. این گونه نت ها روایحی همچون دارچین و جوز هندی به ادویه و شیرینی به عطر اضافه می کنند، در حالی که رایحه هایی مانند رزماری و ریحان دارای خواص گیاهی هستند.
نت های چوبی (Wood Notes)
نت های چوبی را بیشتر در نت پایانی استفاده می کنند. مثلاً چوب صندل و نعناع هندی دو نتِ چوبی هستند که اغلب در نت پایانی (پایه) عطر مورد استفاده می گیرند تا موجب تقویت عطر، همچنین افزایش ماندگاری آن گردند. در حالی که بیشتر نتهای چوبی کیفیت خاکی و حس تلخی دارند، برخی مانند چوب سدر و عود دارای رایحه‌ای شیرین هستند.
نت های مُشکین (Musk Notes)
نت های مُشکی بیشتر در نت های پایانی (base notes) عطرها یافت می شوند. غنای اینگونه نت ها به افزایش ماندگاری رایحه کمک می کند. تنوع مشک، از مشک سیاه گرفته تا مشک کشمیری، یاد آور این معنی است که این روایح هر کدام در نوع خود می توانند ویژگی منحصر به فردی را به هر عطری اضافه کنند.
آکورد در عطر به چه مفهوم است؟
مطالب بالا را در مورد نت ها همه گفتیم اما اگر راجع به آکورد سخن نگوییم، مطلب ناقص خواهد بود چرا که در صنعت عطر سازی، این دو اصطلاح چنان در هم تنیده اند، که جداسازی آنها از یکدیگر تقریبا غیر ممکن است. اما براستی آکورد چیست و چطور بوجود می آید؟
نخست اجازه دهید تا با برخی از مفاهیم و اصول اولیه عطر در رابطه با رایحه آن شروع کنیم. همانگونه که در بخش اول این مقاله ذکر شد، هر عطر از نت های مختلفی تشکیل شده است. برای مثال، ممکن است رایحه ای داشته باشید که دارای نت های وانیل، گل رز یا مشک باشد. هر یک از این نت ها به تنهایی یک رایحه هستند و اغلب از روغن های ساخته شده اند که برای ساخت یک عطر ضروری و لازم است. حالا در آکورد چه اتفاقی می افتد؟ آکورد (accord) در واقع وقتی اتفاق می افتد که این نت های مختلف با همدیگر ترکیب می شوند تا یک رایحه طرب انگیز تولید کنند.
آکورد در عطر و ادکلن چگونه بوجود می آید؟
آکورد در لغت به معنای ترکیب و هارمونی است. نوت های یک عطر را با نت های یک قطعه موسیقی مقایسه می کنند. شما می توانید یک تک نت موسیقی را با پیانو بنوازید و صدای خوبی هم تولید کنید؛ اما زیبایی و گوشنوازی یک قطعه موسیقیایی وقتی بوجود می آید که مجموع چند نت را به گونه ای با هم ترکیب و هماهنگ کنید تا صدایی دلنشین بوجود آید. تنها در این صورت است که خروجی صوتی شما آهنگی پیچیده تر و در عین حال بسیار دلنشین تر می باشد.
آکوردهای یک عطر اغلب بوی قوی‌تری نسبت به نتها دارند. از آکوردها می توان برای تجسم تجربیات، مکان ها یا فضاهای خاص استفاده کرد. مثلا آکورد اقیانوسی دارای روایحی است که شما را به یاد آب، دریا، اقیانوس، سواحل ماسه‌ای، صخره و هوای مرطوب می اندازد و نوعی حس سرزندگی در شما پدید می آورد (یا حداقل فرض بر این است که چنیین کند!)
نمونه بهتر از آکورد رایحه امبری است. اغلب برای ایجاد آکورد «امبر» (amber)، ترکیبی از نت های وانیل، لبدانوم و بلسان مورد استفاده قرار می گیرد. این آکوردِ شیرین و گرم پایه و اساس تولید بسیاری از عطرهای شرقی است – اما این رایحه خود به تنهایی و به عنوان یک نت وجود ندارد، بلکه باید با ترکیب دقیق، هماهنگ و متوازن روایحی که گفته شد ایجاد شود.
از دیگر آکوردهای رایج می توان از آکورد مرکبات، آکورد گیاهی و یا آکورد اکوتیک (aquatic -آبی) نام برد. با ترکیب متوازن روایح گوناگون، عطرسازان می توانند مثلاً یک جنگل سبز یا یک اقیانوس آبی گسترده را به تجسم درآورند، و این کاری است که آکورد می کند.
تفاوت نت و آکورد در عطر و ادکلن
با مرور مطالب بالا، پاسخ با این پرسش که تفاوت بین «نت» و «آکورد» چیست، نباید دشوار باشد. بطور خلاصه، فهرست نتهای یک ادکلن یا عطر فهرست ناقصی از رایحه‌های فردی است که با استشمام کامل رایحه قابل احساس است. به کلمه “ناقص” توجه کنید که بسیار مهم است. رایحه کلی یک عطر بسیار بیشتر از آن چیزی است که لیست نت های آن نشان می دهد، اما این رایحه ها ممکن است هیچ معادلی در دنیای واقعی نداشته باشند که بتوان آنها را توصیف کرد. هنگامی که نت هایی که برای یک عطر فهرست شده است را می بینید، آنها برجسته ترین نت هایی هستند که خودنمایی می کنند و نباید تصور کنید که کل روایح را پوشش می دهند.
در آکورد اما اینچنین نیست. آکورد از ترکیب چند نت بوجود می آید و هر آکوردی بوی منحصربفردی دارد که در شما تجربه و یا واقعه و محیط خاصی را تداعی می کند.
ما در مقاله جداگانه ای در مورد تفاوتهای ماهوی این دو اصطاح مهم عطری، با هم سخن خواهیم گفت.
توضیحات و اصطلاحات مربوط به این مطلب:
فراریت یا Volatility
گریزگری یا فراریت در علم شیمی و فیزیک به تمایل یک ماده برای تبدیل شدن به فاز بخار گفته میشود که رابطه مستقیمی با فشار بخار ماده دارد. هر قدر فشار بخار ماده در دمای مشخص بالاتر باشد تمایل آن ماده برای تبدیل شدن به بخار و در نتیجه فراریت ماده بالاتر است. در صنعت عطر سازی، به سرعت تبخیر عطر اطلاق می شود.
عمق یا depth
منظور از «نفوذ رایحه یک عطر»، توانایی حفظ طعم و تُن (tone) رایحه در تمامی نت های سه گانه عطرها است. عطرهایی که رایحه های نافذ دارند عموماً گران‌تر هستند و به مقدار کمتری نسبت به عطرهای معمولی باید آنها را اسپری کنید.
نت اکواتیک (aquatic)
نت های آبی (یا دریایی/ازونیک) در عطر یک نت خاص نیست، بلکه بیشتر یک ترکیب عطری است که طراوت و خلوص را منتقل می کند. نت آبی حس دریا، هوای تازه کوهستانی و ملحفه های تازه شسته شده را به تصویر می کشد و در بسیاری از رایحه های مدرن و “تمیز” یافت می شود.
نت اَمبر (amber)
«امبر» در فارسی به معنی کهربا است است و در دنیای عطرسازی نامی برای یک ماده و ترکیب خاص نیست، بلکه اصطلاحی است برای نامیدن یکی از انواع آکوردهای عطر که در ایران رایج به همین نام کهرباست. این آکورد اغلب از مواد رزینی مانند بنزوئین، وانیل و دانه تونکا تشکیل شده است. رایحه «امبر»بسیار غنی و قدرتمند است و به عطر عمق (depth) و تکامل ویژه ای می بخشد.
خرید ادکلن لانکوم می‌تواند یک تجربه لذت‌بخش باشد، زیرا این برند عطر تنوع زیادی از عطرهای مختلف دارد که برای هر سلیقه‌ای مناسب است. برخی از عطرهای معروف لانکوم عبارتند از: Lancome La Vie Est Belle، Lancome Trésor، و Lancome Miracle.
___تهیه شده توسط تیم تولید محتوای گالری مارسلا
