آیا واقعا ماندگاری عطر شما ضعیف است؟ بیایید کمی منصفانه تر عطرمان را قضاوت کنیم

یکی از تکراری ترین عبارات در نقد و بررسی یک عطر، که معمولاً در وب سایتها و مجلات تخصصی عطر و ادکلن صورت می پذیرد، عبارت «عملکرد و پرفورمنس ضعیف»، «پخش و ماندگاری پایین» یا جملات و مفاهیمی از این دست است. اما چگونه ممکن است که عملکرد یک عطر برای فردی قابل قبول باشد و برای دیگری نه؟ نظر به اینکه چنین موضوعی دغدغه بسیاری از طرفداران عطر و ادکلن مردانه و زنانه است، تصمیم دارم تا در ادامه مطلب به نکات زیر بپردازم:

• اما ماندگاری عطر تنها یک جنبه از ارزشهای یک عطر است، و باید پذیرفت که نمی توان چنین فاکتوری را بصورت عینی برای همه مصرف کنندگان یک عطر خاص اندازه گیری کرد (چرا که فاکتورهای دیگری هستند که بدون اینکه ارتباطی با کیفیت عطر داشته باشند، بر این خاصیت تأثر می گذارند).
• در این مقاله سعی خواهم کرد که به دو فاکتور اساسی که بر عملکرد (پرفورمنس) عطر تأثیر بسزایی دارند، یعنی «ماندگاری»، و «پروجکشن» یا قدرت انتشار یا همان پخش/نشر بو (تا چه بوی فاصله ای یک عطر را می توان حس کرد) بپردازم. زیرا  این دو از مهمترین نکات اصلی هستند که معمولا ما یک عطر را بر اساس آنها مورد قضاوت قرار می دهیم؛ اگر چه می پذیرم که این دو فاکتور، دو مقوله کاملا جدا از هم هستند.

گذشته از همه مطالب مشروحه بالا، گمان می کنم وقت آن باشد که به یک نکته اساسی توجه کنیم: مسئله ماندگاری و تداوم بوی یک عطر ارتباط مستقیمی با پدیده ای در بدن انسان به نام «انوسمی» دارد که هیچ ارتباطی با عطر ندارد، ولی در عین حال باعث می شود تا قدرت بویایی کمتری نسبت به یک عطر داشته باشیم و کمتر بتوانیم بوی آنرا حس کنیم. اگر با این پدیده آشنا نیستید، برایتان می گویم که این اصطلاع به ناتوانی یا ضعف  شما در حس کردن برخی از بوها بر می گردد. (نابویایی یا کربویی یا آنوسمی«anosmia» به از دست دادن حس بویایی در فرد گفته می‌شود که علت آن التهاب در مخاط بینی و بسته شدن مجاری بینی و نیز بیماری مادرزادی سندروم کالمن می‌باشد.)

پدیده یا بیماری انوسمی دلایل زیادی می تواند داشته باشد. مثلا در اوج اپیدمی کرونا، با افزایش این پدیده مواجه بودیم که باعث نگرانی تعداد زیادی از عطر دوستان شد. از دیگر دلایل رایج آنوسمی، قرار گرفتن بیش از حد در معرض بو است. مطالبی که در ادامه خواهید دید، بررسی اجمالی عواملی است که همچون آنوسمی بر پرفورمنس یا عملکرد یک عطر تأثیر می گذارد.

تأثیر تعداد پاف (اسپری) بر عملکرد عطر

هرگز نتوانسته ام خود را متقاعد کنم که پاشیدن بیش از حد عطر بر بدن ، عملکرد و پرفورمنس عطر را بالا می برد. برعکس، گذشته از از آزار و اذیت اطرافیان، اینکار عملی است خودخواهانه که دارای عوارض جانبی دیگری نیز است ، و در  نتیجه بایستی بطور جدی از آن اجتناب کنید.

اگر شما هم به این اصل که « اسپری بیشتر = بوی بیشتر» معتقدید، باید به عرضتان برسانم که کاملاً در اشتباهید! نقطه ای وجود دارد که در آن نقطه، اسپری کردن اضافه هیچ تأثیری بر میزان بو ندارد و تنها نتیجه این زیاده روی، تحریک آنوسمی در شما است که همین هم در نهایت تأثیر جدی در کاهش حس بویایی شما می گذارد. این عمل شما حتی ممکن است باعث ایجاد آنوسمی در اطرافیان شما گردد. بنابر این پی بردن به بوی عطر شما توسط دیگران، شاخص و  معیاری دقیق بر بازده عطرتان نیست.

بسیاری از طرفداران قدیمی عطر بخوبی می‌دانند که اسپری کردن بیشتر فقط بینی شما را در معرض عطر بیشتری قرار می‌دهد، و باعث خستگی بویایی می گردد و اثری برعکس قصد استفاده کننده از عطر بجا می گذارد. اگر بخواهم به یک نکته شما را در این مقاله رجوع دهم آن است که برای بار اولی که از یک عطر استفاده می کنید، بیش از دو یا سه بار اسپری نکنید.

استفاده از شیشه های عطر بدون درپوش اسپری کننده

اگر از شیشه های عطری استفاده می کنید که بجای درپوش اسپری کننده از درپوش معملی استفاده می کند، به آرام درپوش را بردارید و دهانه شیشه را در سه نقطه بدن خود، مثلاً روی سینه فشار دهید: یکی را در سمت چپ سینه، یکی را در سمت راست و سومی را در وسط سینه. اگر در این بین، مقدار کمی عطر بر بدن شما چکه کرد هم عیبی ندارد.

اگر با این مقدار عطر به آن میزان از بویی که انتظار دارید نمی رسید، احتمالاً این عطر برای ذائقه شما ملایم است و بایستی از عطری به بوی تندتر استفاده نمایید.

شروع با میزان کم اسپری یک حداقل هایی را برای شما معین می کند تا به میزان اسپری مورد نیاز و متناسب با خودتان برسید. سپس، می‌توانید دوز اسپری را در دفعات بعدی افزایش دهید. با اینکار، اطمینان شما نسبت به عملکرد عطرتان افزایش یافته  و حس بویایی شما را به طور پیوسته و منطقی با ترکیب عطر آشنا می کند.

البته «خستگی بویایی» تنها از شدت بو سرچشمه نمی گیرد. «ماتوی ویدوف» (Matvey Yudov)، نویسنده بنام روسی که مقالات قابل توجهی در ارتباط با عطر و ادکلن انتشار داده است، معتقد است که: 

«گاهی اوقات گیرنده های حسی ما (receptors) که از قبل نسبت به ماده ی خاصی حساسیت خود را از دست داده اند، در مورد سایر موادی که همین رایحه را دارند، همین واکنش را از خود بروز می دهند. به این پدیده «تطبیق متقابل» (cross-adaptation) می گویند. به عنوان مثال، بنزالدئید حساسیت شما را به استوفنون و نیتروبنزن کاهش می دهد؛ وجه مشترک همه این مواد دارا بودن طعم و رایحه ی  بادامی هستند.”

وقتی مخاط بینی خود را در معرض حجوم بیش از اندازه بوهای غلیظ قرار می دهید، نه تنها باعث تنزل عملکرد و بازدهی بویایی آن می گردید، بلکه تأثیر ترکیب و پیچیدگی عطر را نیز کاهش می دهید. 

حاضرم شرط ببندم که اکثر افرادی که در مورد تداوم بو و عملکرد (پرفورمنس) یک عطر گله مند هستند، احتمالاً در اولین باری که استفاده کرده اند، از تعداد بیش از نیاز اسپری بهره برده اند (یا در مکان نامناسبی اسپری کرده اند؛ در ادامه در مورد آن بیشتر توضیح خواهیم داد). البته ادعا نمی کنم که همیشه اینگونه است،  اما اینهم می تواند یک اشتبه ساده باشد که عملکرد عطر را کاهش می دهد.

استفاده از عطری که مناسب طبع و بدن شما نیست

خیلی از افرادی که از عملکرد یک عطر می نالند، مورد استفاده آن عطر خاص را  مد نظر قرار نمی دهند. توجه داشته باشید که من از «خیلی از افراد» به جای «اغلب افراد» استفاده کردم، و الی منصفانه این است که بیشتر مردم نسبت به نوع عملکرد عطر خود آگاهی چندانی ندارند. در فضای رسانه ای به این امر مهم پی برده ام که بسیاری از عطر دوستان توجهی به این نکته بدیهی ندارند که Eau de Toilette (EDT) نوعی عطر کاملاً متفاوت با Eau de Cologne (EDC) است و این هردو تفاوتهای جدی با Eau de Parfum (EDP) و یا Extrait دارند و این تفاوتها را متأسفانه نادیده می گیرند.

هیچ یک از این اصطلاحات برای توصیف ماندگاری یا قدرت انتشار یک عطر نیست؛ اما به طور کلی می‌توانید انتظار داشته باشید که مثلاً ادکلن و ادو تویلت کمتر از Eau de Parfum یا Extraits دوام داشته باشند – نه به این دلیل که غلظت کمتری دارند (که البته چنیین نیز هست)، بلکه بدان سبب که برای عملکردی متفاوت طراحی شده‌اند.

عطر EDC را با قدرت انفجاری مواد معطر آن می شناسند، موادی که به عموماً دوام زیادی ندارند، با این وجود سیاژی زیبا و پرقدرت ایجاد می کنند. از آنطرف، Extrait با مجموعه‌ای غنی از رزین‌ها، مشک‌ها، چوب‌ها و غیره مشخص می‌شود که به افزایش قدرت ماندگاری آن کمک می‌کند، اما گاهی منجر به سیاژی ملایم‌تر و با شدت کمتر می‌شود.

پر واضح است که تمام موارد بالا نوعی کلی گویی و تعمیم دادن یک اصل به تمامی عطرهاست. اما اغلب با ابتکارات و ابدائات جدید عطر سازان، نادرستی برخی ثابت می شود. به عنوان مثال، ادو تویلت های اندی تاور (Andy Tauer) اغلب دوام بیشتری از انواع دیگر عطرها دارد و بیشتر از بسیاری از ادو پرفیوم‌هایی که امتحان کرده‌ام روی پوست من اثر می‌گذارد.

هدفم از همه این مثالها و نمونه ها این است که بگویم هر عطری برای استفاده خاصی طراحی و تولید شده است. ما همه مختاریم تا در رابطه با تجربه خود در مورد دوام بوی عطر، استحکام سیاژ و دیگر مشخصه های یک عطر نظر بدهیم، و من معتقدم که انجام این کار می تواند مفید باشد، اما کمی بی انصافی است اگر نیت سازنده عطر را نادیده بگیریم. اغلب ما انتظار داریم که بوی عطر ما حداقل برای یک روز کاری دوام بیاورد، در حالی که آن عطر ممکن است که واقعاً برای اینکار طراحی نشده باشد.

نقاط ایده آل برای اسپری کردن عطر

اغلب مردم بازوهایشان را در طول روز، بصورت ارادی و یا غیر اردای به اطراف حرکت می دهند، و چه عضوی در اینجا قرار دارد؟ یکی از محبوب ترین نقاطی که بیشتر عطر دوستان برای اسپری کردن عطر استفاده می کنند: مچ دست.

نمیخواهم بگویم که هر گز دست به اینکار نزنید، اما توجه کرده اید که روزی چند مرتبه، خواسته یا ناخواسته مچ دستِ عطرآلودِ خود را نزدیک صورتتان می برید و با دستتان مثلا گردنتان را می مالید و یا روی سر می کشید؟ همه اینها باعث مجاورت تقریباً مداوم بوی عطر به بینی شما می شود و این یعنی پیروزی آنوسمی بر حس بویایی شما.

بطور کلی، عطر زدن نقاطی از بدن که در نزدیکی صورت هستند، می تواند در دراز مدت باعث ایجاد آنوسمی در شما شود و بر حس بویایی شما تأثیر منفی بگذارد.

به عقیده ی من بهترین نقطه ای را که برای نخستین تست یک عطر برای می توانید استفاده کنید، سینه شماست؛ به چه دلیل؟

• این عضوِ ثابتِ بدن شماست. برخلاف بازو و مچ‌، قفسه سینه ثابت است و بنابراین فاصله ثابتی با بینی شما ایجاد می‌کند. این یکنواختی در فاصله با عضو بویایی، در پی بردن به اینکه آیا عطر شما واقعاً دارای عملکرد ضعیفی است یا نه، به شما کمک می کند.
• با توجه به اینکه نور، دشمن ماندگاری و سیاژ عطر است، سینه که معمولاً با یک یا دو قطعه لباس پوشانده شده است، در ماندگاری بو و ثبات در میزان بوی عطر (به سبب فاصله ثابت با بینی) کمک می کند.

نکته دوم که لازم است به آن اشاره کنم این است که: اسپری کردن کمی از عطر روی لباس، علاوه بر بدن، می تواند تأثیر و پرفورمنس عطر شما را افزایش دهد. به هر حال عملکرد عطر بر پوست و پارچه متفاوت است. ماندگاری عطر روی پارچه بیشتر از پوست بدن است؛ بنابراین اگر مشتاق بوی عطر طولانی تری هستید، عطر را روی لباستان اسپری کنید. البته اینکار را برای لباسهای شفاف و سفید توصیه نمی کنم چرا که باعث لکه دار شدن آنها می گردد.

البته در مقاله ی دیگری در مجله مارسلا در مورد نحوه ی عطر زدن و بهترین نقاط بدن برای عطر زدن، این مقوله را بطور کامل شرح داده ایم.

نتیجه گیری

 لازم به ذکر است که هدف من از این مقاله این نیست که بگویم شما در نحوه استفاده از عطر خود اشتباه کرده اید و جای درستی را برای اسپری کردن آن انتخاب ننموده اید. به هر حال اگر که از نحوه استفاده و روش خودتان لذت می برید، خوب چرا که نه؟ همینکار را ادامه دهید. تنها هدف من این است که به شما امکان بدهم تا روش دیگری را هم برای آزمایش میزان ماندگاری عطر خودتان بکار بندید. حالا اگر این تجربه جدید، مفید فایده نبود، چیزی را از دست نداده اید! حداقل این است که بدنبال دلایل اصلی پروفورمنس ضعیف عطر خود بگردید.

شوربختانه، مطالعات علمی بسیار اندکی در مورد عملکرد عطر (پرفورمنس) صورت پذیرفته است، و از آنجایی که در تولید یک عطر، هزاران ماده و ترکیبات شیمیایی موجود است (که در نهایت پیوندهای شیمیایی متفاوتی را با یکدیگر تشکیل می‌دهند)، تعیین دقیق نحوه و چرایی عملکرد عطرهای خاص، پرسش تقریباً بی پاسخی است. یعنی اینکه بطور خلاصه می خواهم بگویم که مواردی را که در بالا ذکر کردم ممکن است بر پایه های مستحکم علمی بنا نگردیده باشند و البته بیشتر بر اساس تجارب شکل گرفته اند.

به همین ترتیب، نباید به هر نقدی که در مورد طول عمر ضعیف یک عطر ارائه می شود اعتماد کنید. همانطور که در مقدمه این مقاله ذکر شد، عوامل زیادی در این بازی مؤثرند که من در این مقاله در مورد آنها سخنی به میان نیاوردم؛ فاکتورهایی از قبیل شرایط آب و هوایی، عرق و گرمای بدن …که قاعدتا تأثیر بسزایی در عملکرد یک عطر از لحاظ ماندگاری در بو دارند.

همه این عوامل تأثیر بسیار مهمی بر میزان تبخیر عطر و در نتیجه مدت زمان ماندگاری بوی عطر داشته باشند. گاهی یک عطری را که در اصل دارای قدرت ماندگاری کمتری است، روی بدن فردی دیگر، انفجاری از بو را ایجاد می کند، حتی اگر آن عطر در اصل برای ماندگاری کوتاه تری طراحی شده باشد.

شاید بهترین و مطمئن ترین راه برای آگاهی از ماندگاری یک عطر، ایجاد یک تست دقیق و مناسب و استاندارد باشد. بسنده کردن به هر چیزی کمتر از این، هم ظلم است به عطر خود، هم به بدن خود و هم به جیب خود!