دانستنیها و راهنمای خرید
از کجا بفهمیم عطر مردانه است یا زنانه؟
جذابیت، فریبندگی، وقار و عباراتی از این دست همیشه همنشین عطر و ادکلن بوده اند. کسانی که امروزه تاریخچه عطر و ادکلن را در سینه تاریخ ضبط می‌کنند، همگی عطرها را به دو دسته کاملاً متمایز از هم تقسیم بندی می‌نمایند: عطرهای زنانه و عطرهای مردانه. در این مقاله خواهیم دید که فرق عطر زنانه و مردانه در چیست، و اینکه رابطه عطر با جنسیت چیست، نکاتی را به اجمال بیان خواهیم نمود. در ادامه مقاله مختصری در باره تاریخچه جنسیت در عطرها، تاثیرات فرهنگی بر انتخاب عطرها، رابطه بازاریابی و تبلیغات با عطرها و تأثیر آن بر زنانه/ مردانه شدن عطرها و تفاوت بین عطر زنانه و مردانه نیز مختصری خواهیم گفت. پس اگر قصد خرید ادکلن زنانه یا مردانه را دارید مطالعه این مطلب به شما توصیه می شود.
رابطه عطر و جنسیت
غالب عطر دوستان چندان اعتقادی به اینکه «کدام عطر مناسبترین عطر برای زنان است؟» و یا اینکه «بهترین ادکلن مردانه چیست؟»، ندارند و معتقدند که عطر اصولاً یک ماده «فراجنسیتی» (genderless) است. برخی نیز با توجه به روایح مورد پسند مردان و زنان، قائل به زنانه/ مردانه بودن عطرها، حداقل در تعدای از نت ها هستند. پس اجازه دهید نخست بررسی کنیم که آیا اساساً تفاوت محسوسی بین عطرهای زنانه و مردانه وجود دارد و یا خیر.
تاریخچه جنسیت در عطرها و پیدایش عطرهای یونیسکس
قبل از اینکه تبلیغات مدرن چنین بر جوامع بشری غالب گردد، اصولاً استفاده از یک عطر خاص نشانه ای دال بر مرد بودن و یا زن بودن مصرف کننده آن نبود، بلکه عطر زدن و استفاده از روایح خوش بو تنها بیانگر موقعیت اجتماعی و شأن و منزلت فرد به حساب می‌آمد. قبل از قرن نوزدهم میلادی، تنها اعضای خاندان سلطنتی و نخبگان جامعه آنقدر پول داشتند که یک شیشه عطر بخرند و به لباس یا بدنشان هدیه کنند. بنابراین به محض اینکه از فردی بوی عطر به مشام می‌رسید، نشان می داد که او دارای منزلت و قدرت اجتماعی و یا سیاسی خاصی است و یا از ثروتمندان جامعه به حساب می‌آید.
(توضیح: در این مقاله تنها به تاریخچه عطر در اروپا و بطور کلی کشورهای غربی پرداخته شده است. طبیعی است که تاریخچه عطر در سرزمین کهن ما ایران، داستانی دیگر دارد و روال دیگری را طی کرده است، ایرانیان از حدود ۲۵۰۰ سال پیش از عطر و روایح خوشبو کننده به صورت زینتی و تجملاتی استفاده می‌کرده‌اند. روش‌های تقطیر در کشورهای شرقی و کشور خودمان ایران، به طور قابل توجهی بعدها صنعت عطرسازی و به طور کلی شیمی را تحت تاثیر قرار داد. آنچه که از متون تاریخی برمی‌آید در ایران نیز همانند اروپا استفاده از عطر معمولاً توسط طبقات خاصی از مردم صورت می گرفته است.)
در اوایل قرون وسطا، عطرها که هنوز به ترکیبات شیمیایی و سینتتیک دچار نشده بودند و به صورت طبیعی تولید و استفاده می‌شدند، مردانه و زنانه نداشتند و همه افرادی که جزو طبقه مرفه و قدرتمند جامعه بودند، از عطر به عنوان یک رایحه خوشبو و در عین حال زینتی استفاده قرار می کردند. هدف مصرف کنندگان عطر هم در اصل آن بود که نشان دهند اهل تمیزی و بهداشت هستند. برخی نیز برای پوشاندن بوی (بد) بدنشان بود از عطر استفاده می کردند. تنها در اواخر قرن ۱۹ میلادی بود که با ظهور طبقه متوسط در جامعه، کلیشه‌های رایج عطرهای جنسیتی، یعنی عطرهای مردانه و زنانه خود را نمایان ساختند. در همین دوره (که گاهی از آن به عنوان عصر طلایی هم یاد می شود) بود که با رشد سریع اقتصادی و تغییرات اجتماعی گسترده، طبقه‌ای با عنوان «طبقه متوسط» (middle class) ظهور پیدا کرد. این طبقه نوظهور که توان خرید محصولات مصرفی عصر صنعتی را پیدا کرده بودند، البته نسبت به طبقه کارگر و نسل‌های قبلی خود امکان و قدرت خرید بیشتری را داشتند. بنابراین حالا بجز طبقه نخبگان (الیت) جامعه، گروه دیگری پیدا شده بود که توان مالی لازم برای خرید اقلام لوکس (که عطر هم یکی از آنان محسوب می شد) را پیدا کرده بودند، و مهمتر از همه این بود که تعداد افراد این طبقه بسیار بیشتر از تعداد نخبگان جامعه بود، و این یعنی یک بازار وسیع و مناسب.
کمی بعدتر همین طبقه متوسط هم خود را به دو جنس مرد و زن طبقه بندی کرد . در این طبقه بندی اجتماعی نوین، مردان افرادی بودند که کار می‌کردند و پول در می‌آوردند ، و زنان گروهی بودند که بر فعالیت‌های درون خانه متمرکز می شدند.
با پیشرفت صنعت و امکانات تولید، محصولاتی که در بین طبقه مرفه اجتماعی و نخبگان رایج بود، بیشتر و متنوع‌تر قابل دسترس شدند و در نتیجه آن، عطر هم به عنوان یک محصول تجاری، در دسترس آنان که امکانات مالی در اختیار داشتند، قرار گرفت. لذا حالا دیگر عطر بازار بسیار وسیعتری پیدا کرده بود
تفکیک جنسیتی عطرها: واقعیت یا بازاریابی؟
برای شرکت‌هایی که روی بازاریابی عطرها کار می‌کنند، تفکیک جنسیتی عطرها و فرق عطر زنانه و مردانه یک حربه و استراتژی موثر در فروش بیشتر بوده است، زیرا به این وسیله- به درست یا به غلط- اقدام به تقویت یا باز تولید نوعی هنجار اجتماعی می کنند که مردان و زنان حتماً بایستی حتی در بوی عطر با هم متمایز گردند، و این دقیقاً همان استژی بازخورد مثبت جذب سرمایه و مشتری است. اما نسل جدید و نوین مصرف کنندگان عطر و ادکلن به شکستن این هنجارم‌ها و نرم‌ها روی آورده اند. همین هم سبب شده است تا تولید کنندگان و تجارتگران بازار عطر، در نحوه بازاریابی و ارائه محصول خود به بازار، تجدید نظر نمایند.
مردان جوان نسل نوین و امروزی، در حال برداشتن حصارها و مرزبندیهای ناخوشایند تاریخی هستند و نوعی احساسات زیبایی شناسانه زنانه را در خود واکاوی می‌کنند که در چند دهه پیش هرگز قابل پیش‌بینی نبود. زنان هم دیگر خود را در خانه محدود نمی‌کنند و حضور فراگیری در اجتماع پیدا کرده اند. در نتیجه شکاف‌های جنسیتی تقریباً در همه جوانب زندگی اجتماعی رو به کاهش است. فشار افکار عمومی در جوامع مدرن به سمت برابری جنسیتی و فرار از دو گونه نگری مردانه و زنانه، نه تنها در هویت‌های فردی آدم‌ها تأثیر گذاشته است، بلکه در محصولاتی هم که مورد مصرف قرار می دهند، انعکاس یافته است .
رابطه بین جنسیت و بازاریابی عطر
بازاریابی (مارکتینگ) و تبلیغات دنیای جدید شروع کردند به تداعی مفاهیمی خودساخته که مثلاً فلان رایحه متعلق به فلان جنس است. بدین گونه از طریق ایجاد کهن الگوهای جنسیتی ، که در اصل با در نظر گرفتن علایق اجتماعی مردم ساخته و پرداخته شده بودند، به ناخودآگاه جمعی مردم نفوذ کردند، و مردم هم براستی پذیرفتند که برخی از نت ها و روایح ویژه مردان و یا زنان است. به عنوان نمونه، مثلاً عطرهای صورتی را در بطری‌هایی به شکل گل یا کفش‌های رکابی زنانه ارائه کردند و با تبلیغاتی این چنینی، باعث تقویت استانداردهای خود پرداخته ای شد که مصرف کنندگان این نوع عطر زن‌ها هستند و نوعی خصائص زنانگی را در خود نهفته دارند. از آنطرف، در تبلیغات خود، روایحی که مد نظر بود تا مردانه جلوه کند، به خصوصیاتی چون جسارت، قدرت، تندی بو، و پیچیدگی و خصوصیاتی از این قبیل اشاره و تاکید می شد تا آن محصول ساده را به شیوه‌ای کاملاً تبلیغاتی برای مردِان طبقه متوسط و پائینتر که مشتاق داشتن چنین خصوصیاتی بودند، جذاب سازد.
آیا همه تفاوتهای عطرهای مردانه و زنانه ساختگی هستند؟
علی رغم تمام سخنانی که در رابطه با مبدأ پیدایش اصطلاحات زنانه/ مردانه برای عطرها گفته شد، از این نکته نمی توان غافل بود که گذاشتن فرق بین عطر زنانه و مردانه و جنسیتی شدن عطرها باعث رونق جدی بازار عطر و ادکلن شده است. هنوز هم به دلایل مختلف، در پس زمینه ذهن اغلبِ عطر دوستان اینگونه ظبط و حک شده است که برخی از روایح برای یک جنس خاص از مرد یا زن مناسب‌تر هستند. اگرچه ممکن است این یک عادت باشد اما به هر حال واقعیتی است که نمی‌توان از آن چشم پوشید. در ادامه به چند نمونه از این تفاوتها خواهیم پرداخت
تفاوت بین عطر مردانه و زنانه
هنوز هم وقتی پا به درون فروشگاه‌های بزرگ عطر و ادکلن (به ویژه در کشورهای اروپایی) می‌گذاریم به دو بخش مجزا برای عطرهای مردانه و عطرهای زنانه هدایت می‌شویم. طبیعی است که وقتی دیدگان یک مرد جوان به تصویر مرد جذابی که ماهیچه های پیچیده و خوش فرمش را نمایان ساخته است می افتد، به فوریت تصویری از «قدرت، جذابیت و مردانگی» از آن عطر در ذهنش نقش می بندد. به همین ترتیب روایح گلی برای زنان تداعی کننده ظرافت و طراوت است، که البته اینها بیشتر یک خصیصه زنانه است تا مردانه.
خوشبختانه طی مطالعاتی که اخیراً توسط رصدخانه عطر و آرایش فرانسه بعمل آمده است، اغلب مردان و زنان یک عطر را در مرحله اول به خاطر بوی خوب آن انتخاب می‌کنند، و نه برچسب جنسیتی آن. پس با وجود تمامی هیاهوها و تبلیغات کلیشه‌ای و تکراری، امید همچنان باقیست! ولی به هر حال تبلیغات جنسیتی برای عطر، بر افکار خریداران تاثیر می‌گذارد و بر منطق آنان غلبه می کند. اما یک نکته را نباید فراموش کرد: به هنگام خرید یک عطر، بیشتر به حس بویایی خود اعتماد کنید تا به چشمانتان!
تفاوتهای فرهنگی، دلیلی بر جنسیتی شدن عطرها
امروزه از لحاظ فرهنگی ممکن است که عطری در گوشه ای از جهان مورد پسند مردان قرار گیرد، در حالی که در کشور دیگری، بیشتر در بین زنان رایج باشد. بنابراین پس زمینه ها و دلبستگی های فرهنگی، نقشی بسزا در انتخاب روایح و نت‌های یک عطر دارند. بدیهی است که هیچ رایحه ای ذاتاً مؤنث و یا مذکر نیست! شاید بتوان گفت که این مفاهیم بیشتر برداشتی فرهنگی/ذهنی است که بر اساس مجموعه‌ای از عادات، نمادها، و سنن یک جامعه شکل گرفته و به مرور زمان وارد آداب و رسوم یک ملت و یا یک قوم شده است.
تجربه هم این را به خوبی نمایان ساخته است که تمایزات و مرزهای فرهنگی تاثیر بسزایی بر فرایند جنسیتی کردن عطرها داشته‌اند. اما بیش از ۳۰ سال است که به لطف تکنولوژی و پیشرفت علم شیمی، ما امکان استفاده از نت‌ها و روایح گوناگون را در قالب گروه‌های مختلف بویایی را داشته‌ایم و در این گروه بندی ها، تقسیم بندی عطرها بین دو عنوان «عطر مردانه» و «عطر زنان» احتمالاً جایگاه آخر را دارد.
دیدگاه سنتی در مورد تفاوت ادکلن زنانه و مردانه
برابر آنچه در بین عطر دوستان رایج است، یکی از عواملی که عطرهای مردانه و زنانه را متمایز می کند، ترکیب و غلظت روایح است. ما در مقالات دیگری از این سلسله مقالات گفته ایم که عطر به طور کلی از 3 لایه نت ابتدایی یا پایه، نت میانی و نت پایه تشکیل شده است.
نت‌های اولیه آن‌هایی هستند که در همان ابتدایی که عطر را به خود اسپری می کنید، بوی آن به مشام می رسد؛ و نت‌های میانی و پایه آن‌هایی هستند که نافذتر هستند و یا به عبارتی رایحه آنها مدت زمان بیشتری بر بدن شما می ماند. به همین ترتیب، ترکیبی از روایح با هم ترکیب می شوند تا یک رایحه جدید منحصربفرد را ایجاد نمایند. بنابراین سه لایه یا نت اصلی (اولیه، میانی، و پایه یا اصلی) در هردو نوع عطرهای زنانه و مردانه مشابه اند؛ چیزی که این دو را از هم متمایز می سازد، نوع ترکیب انواع روایح تشکیل دهنده یک عطر است (آکورد).
ویژگی های عطر زنانه
در بین عطر دوستان، عطرهایی که دارای نت های گلی (floral) و رایحه ای شیرین تر و ملایم تر هستند، به عنوان روایح زنانه در نظر گرفته می‌شوند. با این معیار، یکی از ویژگی های عطرهای مناسب خانمها می تواند عطرهایی با گروه بویایی گُلی و ملایم باشد. البته در فصل گرما توصیه می شود که خانمها از روایحی از گل ها که با روایح آکواتیک (مانند آب دریا یا گیاهان آبزی و از این قبیل) ترکیب می شوند، استفاده نمایند. عطرهای این مجموعه معمولا طبع خنک یا معتدل دارند و برای فصول گرم سال مناسب تر هستند.
ویژگی های عطر مردانه
به عنوان یک پاسخ کلی باید گفت که معمولاً عطرهایی که دارای رایحه ای غلیظ تر و تندتری هستند، مثلاً نت هایی با روایح مُشک (musk) یا چوب (woody)، به سمت مردانه متمایل می‌شوند. روایح عطرهای مردانه معمولاً از روایح آروماتیک، مرکبات، شرقی، چوبی تشکیل می گردند.
بهترین روش های تشخیص تفاوت عطر زنانه و مردانه
پاسخ به این پرسش که « چگونه بفهمم که این عطر زنانه است یا مردانه؟» کدام است و تفاوت عطر زنانه و مردانه چیست؟ واقعاً دشوار است. از طرفی، با توجه به مطالبی که در سطور قبلی ذکر شد، اینکه واقعاً یک عطر مردانه است یا زنانه، در درجه آخر از اهمیت قرار دارد. با این وجود اگر هنوز هم مشتاق هستید تا امکان تشخیص چنیین تمایزی برای شما مشخص شود، در ادامه به چند روش اشاره می کنیم.
تفاوت عطر مردانه و زنانه بر حسب ظاهر
ساده ترین و دم دست ترین روش تشخیص یک عطر زنانه از مردانه عبارت است از پی بردن به تفاوت عطرهای زنانه و مردانه بر حسب ظاهر، یا به عبارتی لیبل یا برچسب شیشه آن عطر است. برای مثال، اغلب EDP های مردانه و زنانه با برچسب “Eau de Parfum for men” (برای عطرهای مردانه) یا “Eau de Parfum for women” برای زنان روی بسته بندی خود دارند. این برچسب ها توسط شرکت های سازنده و بر اساس فرمولاسیون عطر بر روی این بسته بندی ها و یا خودِ بطری عطرها، الصاق می شوند. (یا عباراتی مثل Pour Homme برای مردان و Pour Femme برای بانوان) این روش در واقع شناخت و تشخیص عطرهای زنانه و مردانه بر اساس ظاهر آنها ست.
تفاوت عطر زنانه و مردانه بر حسب نوع نت ها و رایحه
در ویژگیهای عطرهای زنانه مطالبی راجع به نت های مورد استفاده در عطرهای زنانه و مردانه بیان شد. مختصر آنکه نت های گلی (floral) و میوه ای (fruity) بیشتر به عنوان نت های زنانه شناخته می شوند و نت هایی از قبیل نت های تند (spicy) و یا چوبی (woody) بیشتر در عطرهای مردانه بکار گرفته می شوند. اگر چه این یک اصل لایتغیر و قطعی نیست، اما دانستن نت های مورد استفاده در یک عطر، کمک شایانی در انتخاب عطر می کند.
مطالعه نقد و بررسی عطرها برای شناخت تفاوت عطر زنانه و مردانه
یکی از راههای مفید در انتخاب عطر، مطالع مطالبی است که در وب سایتهای مختلف در مورد آن عطر نگاشته شده است.
با این وجود اگر هنوز هم در انتخاب خود تردید دارید، به وب سایت مارسلا مراجعه کنید. در آنجا با مجموعه وسیعی از عطرهای زنانه و مردانه روبرو خواهید شد که همراه با توضیحات کافی و جامع معرفی شده اند.
داستان جنسیت و عطر به کجا ختم می شود؟
امروزه مردم به جای اینکه فکر خود را به این نکته معطوف نمایند که این عطر برای زنان به بازار آمده است یا برای مردان، بیشتر روی این نکته تمرکز می‌کنند که اصولاً چنین عطر و رایحه‌ای چه شخصیتی به آنها می بخشد، چه احساساتی را در خود و دیگران ایجاد می کند، و چه خاطره ای را از آنان در اذهان به جا می گذارد.
به عبارت دیگر، یک رایحه و عطر، به جای پایبندی به نقش‌های جنسیتی، بیشتر به عنوان وسیله‌ای برای بیان شخصیت و احساسات افراد بکار می‌رود. این موضوع باعث افزایش تولید و ارائه عطرها یونیسکس یا تک جنسیتی (فراجنسیتی) شده است. در سال ۲۰۱۸ میلادی، برابر آمارهای تقریبی ارائه شده، بیش از نیمی از عطرهای جدید را عطرهای یونیسکس تشکیل داده اند. اگرچه در این گونه عطرها از نت‌های متنوع و جدیدی استفاده شده است، اما هم تولید کنندگان و هم مصرف کنندگان این گونه عطرها به خوبی می‌دانند که هدف از تولید این گونه عطرها هرگز رد جنسیت نیست و تفاوتهای ژنتیکی جنسیتی نیست، بلکه افزایش قدرت انتخاب مشتریان و مصرف کنندگان عطر است.
با شکستن قالب‌های سنتی جنسیتی برای عطرها، هر روز بیش از پیش گرایش به عطرهای تک جنسیتی و یونی سکس در حال رونق است؛ امروزه دیگر به جای اینکه بپرسیم «این عطر زنانه است یا مردانه؟» بیشتر بدنبال پاسخ به این پرسش هستیم که «آیا این عطر برای ما مناسب است و یا نه»
___تهیه شده توسط تیم تولید محتوای گالری مارسلا
